Elke ochtend als ze wakker wordt vervreemd ze zich van zichzelf. Wie kan deze kreet verklaren. De kreet die we allemaal hebben mee gemaakt, maar die we niet kunnen beschrijven. En ik probeer deze kreten met mijn stem te verwoorden om zo onze leed klein beetje te verzachten.
Hoe beoordeelt u de niveau die de Koerdische muziek heeft bereikt? Is het volgens u mogelijk om de Koerdische muziek opnieuw te creëren? Wat zijn de moeilijkheden en congestie op dit punt?
De Koerdische muziek heeft als eerste een mondelinge literatuur traditie. Op basis van deze traditie, met name in de jaren 70 en 80, ondanks alle verboden, in die jaren luisterden we in het geheim naar radio Yerevan. Maar in die tijd is in de termen van ons muziek is ook protest muziek begonnen. Natuurlijk was dit een onderdeel van beginnende protest cultuur. Vanaf die dag tot op heden heeft onze nationale strijd zich ontwikkeld en versterkt, ook onze cultuur en ons muziek heeft zich ontwikkeld en versterkt en eigen popartiesten en liederen gecrediteerd. Vooral in de jaren 90 werd er in Turkije Mesopotamie Cultuur Centrum opgericht en ook deze heeft bijgedragen aan ontwikkelingsproces. Samen met de nationale strijd, heeft MKM (Mesopotamie Cultuur Centrum) vooral een leidende rol gespeeld bij collectieve activiteiten van theater tot muziek en op alle gebieden van kunst. Zodoende kon onze volk zijn eigen gevoelens, gedachten, verdriet, vreugde, hoop en ambities op een gemakkelijke manier terug vinden in zijn eigen liederen en poëzie. Met de tijd mee heeft onze muziek bijgedragen aan het organiseren van ons volk en heeft zelf een periode belangrijke rol gespeeld. De Koerdische muziek heeft zich samen met onze volk ontwikkeld en ze hebben elkaar ondersteund, en wederzijds op artistieke en culturele gebied als op sociale en politieke gebied. Want ons nationale strijd versterkte, verrijkte zich voortdurend en onze zoektocht naar groeien nam toe als popartiesten. Bijvoorbeeld, een doel verscheen om ons als popartiesten te ontwikkeling tot internationale niveau. In plaats van ons voor te zoals bekende namen: Koma Berxwedan, Sakiro, Mehmet Sexo, Ayse San en Meyrem Xan, die van belangrijke waarden zijn voor ons, ze hebben verschillende muziek stijlen en technieken en hebben successen bereikt. Natuurlijk praat je over een noodzakelijke verandering en transformaties. Ten slotte is er een wereld buiten ons die zich snel ontwikkelt, bijvoorbeeld nu luisteren we met plezier naar Shakira. Wat we nu moeten doen is, op de zelfde kwaliteit muziek maken maar aan de inhoud een andere draai geven. Belangrijk is de oude niet te verderven maar met zorg een nieuwe inhoud aan te geven.
U geeft het aan dat de Koerdische muziek een periode een leidende rol heeft gespeeld. Denkt u dat deze leidende rol heeft geleid tot een missie?
We kunnen nog steeds van deze missie spreken. In de jaren 90 hebben we aan de hele wereld de rechtvaardigheid van onze strijd aan gekondigd. Het was onze eerste grote stap als volk die we hebben genomen. Ook op het gebied van muziek hebben we die stap genomen. In de eerste plaats was om aan de autoriteiten aan te kondigen dat er zulke muziek was en te laten accepteren.
Deze hadden we samen met onze strijd kunnen doen. Het is inderdaad ook zo gegaan. Op dit moment is het een grote teleurstelling dat onze muziek niet op een universele niveau is. Om ook met andere volkeren te delen, om onze liederen mee te nemen naar andere landen en onze gevoelens te laten voelen… Natuurlijk, is hier voor een serieuze aanpak en condensatie voor nodig. En een goede voorspelling … Bijvoorbeeld, we kunnen nu niet zeggen dat we volledig open zijn voor vernieuwing. Er zijn net als deze ook andere belemmeringen die we moeten overwinnen.
Wat zijn de oorzaken om niet open te staan voor vernieuwingen?
Natuurlijk, popartiesten moeten open staan voor vernieuwingen, maar de zoektocht van de meeste popartiesten rust niet op stevige basis. De manier hoe het moet en op welke wijze het kan verbeteren om die te veranderen komen ze ernstige problemen tegen. Bijvoorbeeld, om de Koerdische muziek te componeren in iets, om het authentiek te ontplooien is er geen basis. Popartiest doet het meer volgens zijn eigen gevoel en zo kan de muziek niet ontplooien. Je kunt een melodie formatteren zo als u het wilt, maar je kunt authentieke niet uitdrukken van wat je wilt. Je moet hem niet verpesten want het heeft een ziel. Bijvoorbeeld denbej (stijl van zingen, vroeger werd er veel van deze stijl gebruikt gemaakt) kun je niet veranderen in een andere stijl. Als je het veranderd dan moet je een andere naam geven. Om het te vernieuwen zonder zijn authentieke stijl te verpesten dat is de opgave. Dit is waar ik mij in verdiep. Dat wil zeggen onze muziek samen brengen met vernieuwingen. Essentie, gebaseerd op emotie, het behoud van de kwaliteit van het technisch perspectief en deze ten horen brengen aan luisteraars. Ik kan nog niet zeggen dat ik deze heb bereikt, maar ik neem serieuze inspanningen in deze richting, dat kan ik zeggen ..
Hoe wordt er naar vrouwen verwezen in de Koerdische muziek? Heeft muziek een mannelijke taal?
Als samenleving hebben we nog steeds zeer ernstige effecten van het feodalisme. De veranderingen van deze effecten vormen de basis van obstakels en problemen voor vernieuwingen. Daarom is de basis van mijn liederen gebaseerd op feodale structuur als ik over de vrouwen heb. De problemen die voort komen uit deze structuur componeer ik in mijn muziek. Sinds mijn eerste album, doe ik onderzoek naar hoe de vrouwen hebben geleefd en natuurlijk de onderzoek gaat heel erg terug in de tijd.
Ik vond sommige liederen die ik heb gecomponeerd en heb geprobeerd met een vrouwelijke gevoel over te brengen. En op deze manier is het lied Xeribe Beyani ontstaan. Het lied gaat over een meisje van 13-14 jaar oud die wordt uitgehuwelijkt met iemand die ze nog nooit heeft gezien. Elke ochtend als ze wakker wordt vervreemd ze zich van zichzelf. Wie kan deze kreet verklaren. De kreet die we allemaal hebben mee gemaakt maar die we niet kunnen beschrijven. Soms is hun wil, hun identiteit afgenomen namens religie, traditie. Om deze aspect te vertellen maar ook om een andere aspect van de vrouw zoals haar macht, moed en weerstand te vertellen. Ondanks alle onderdrukkingen waarvan we zijn blootgesteld, moeten we ze zien als de pioniers van onze samenleving. Met het lied Sabre Min probeer ik dit uit te leggen. In deze zin maak elke lied deel uit van het leven.
U beschrijft de vrouwen leed heel goed. Heeft het een reden?
In de eerste plaats ben ik zelf een vrouw die in deze samenleving is groot gebracht en haar bestaan wil verwoorden. Hoe ik heb geleefd verschild niet veel van andere vrouwen. Tijdens een interview met een Turkse journalist werd me gevraagd ´’hoe komt het dat u hart veel leed lijdt’?´ ondanks dat ze mijn liederen niet verstond en ze vroeg naar het gevoel er in, was de vraag voor mij heel belangrijk. Want als de taal niet wordt verstaan en het gevoel wel en dat is belangrijk. De Koerdische vrouwen worstelen nog steeds met belangrijke en ernstige moeilijkheden. Gebaseerd op mijn eigen leven en de gevoelens van de Koerdische vrouwen geeft ik de voor keur om de stem te worden van hun kreet.
Als ik vraag wat heeft veel indruk gemaakt op u?
Wat veel indruk op me had was identiteit. Zowel als vrouw en als een Koerd. Identiteit, is de meest fundamentele probleem die we ondervinden in deze systeem. Als een Koerdische vrouw in Turkije, die probeert om muziek te maken. Ik heb een taal, een cultuur en ideologie. Met onze eigen essentie willen we ons mening uiten. Aan de andere kant voeren we strijd om ons mening te uiten tegen de mannen en ook tegen ons eigen familie . Ik kan zeggen dat ik sinds mijn 13de deze strijd voer. Sinds mijn jeugd en mijn jonge jaren het was mijn identiteit of mijn geslacht. Bijvoorbeeld, een album komt uit en je wordt uitgenodigd voor een tv programma, dan wordt er gevraagd wie is Rojda? een popartiest van MKM. Dan komt het dat er wordt gezegd dat je moet wachten. Of je wordt gevraagd voor een interview maar helaas het interview wordt door de krant niet gepubliceerd.
Zijn er in Turkije rechtszaken tegen u aangespannen?
Er zijn veel rechtszaken aangespannen. Ik weet niet het exacte aantal. Bijvoorbeeld, ik ga naar een bijeenkomst in Siirt en voor dat ik terug keert naar Istanbul zijn er drie rechtszaken tegen mij aangespannen. Drie rechtszaken binnen een dag, kan dat? Mensen geloven natuurlijk niet. Nog steeds een onopgeloste oorlog en gisteren een kind met veertien kogels beschoten… En een verdieping van sociale ongevoeligheid…..
Hebben de Koerdische popartiesten een Academies studie?
Van zo´n studie kunnen we nog niet spreken. Natuurlijk het zou moeten zijn. Als er Academies zouden zijn dan zou ons cultuur, geschiedenis en muziek op een wetenschappelijke manier worden onderzocht en ontplooid. De nieuwe generatie zou zonder het verleden te verstoten alles op een wetenschappelijke wijze benaderen. Want iemand die niet saz (soort gitaar) kan spelen hoe zou dan de geschiedenis van saz weten of het begrijpen van het gevoel ervan. Zou eerst die studie moeten volgen. Je moet het basis weten want zonder die kan het niet. Je moet een lied met respect en waarde aan kunnen toevoegen en om zo te kunnen doen heb natuurlijke een Academies studie nodig.
Wat doet u op gebied van Campagne ´moedertaal´?
Op gebied van moedertaal zijn we niet zo goed. We blijven zitten. Wij als vrouwen en als moeders blijven zitten in de klas. Ik heb een principes podium spreek ik geen Turks. Maar na het optreden krijg ik te horen van kameraad ik begrijp geen Koerdisch. Zo kom ik veel tegen dan vertalen we in het Turks. Onder ons bereiken we het niet. Taal blijft op de tweede plaats in ons leven. Als ik met een lied bezig ben dan denk ik in het Koerdisch, ik kan niet in het Turks denken. Toen mijn familie naar Istanbul verhuisde bleven ze Koerdisch praten mede daardoor ben ik Koerdisch niet vergeten en mijn Turks is ook heel goed. Het heeft te maken met geloven en hoe je het bekijkt. Voor mij is de basis mijn moedertaal dat is zowel in mijn privé leven als mijn leven op het podium.
Moet een popartiest volgens u aan revolutionaire eigenschappen hebben?
De echte popartiesten zijn revolutionaire. Waarom, ze kunnen een samenleving als beste analyseren. Een popartiest die deze kan blijft ook voortbestaan in het samenleving. Als je je plek in de geschiedenis niet in neemt en doet het om bij te horen dan kun je niet van kunst spreken. Je staat met wat je bent en wat je doet ergens voor. Je zet je kenmerk op een periode en dan blijf je. Volgens mij moet iedere popartiest een revolutionair zijn. Je moet revolutionair niet vanzelfsprekend nemen. Een revolutionair begrijpt de zin van leed. Als die hoort dat er een moeder in Diyarbakir huilt moet die ook horen dat er een huilt in Istanbul en in Canakkale. Zo kun je opnoemen. Want een popartiest is die gene die begrijpt wat een samenleving door maak en componeert zo zijn liederen. Bijvoorbeeld Beethoven, er zijn geen jaren zonder hem. Bij ons is het liederen van Mehemed Sexo. Sakiro is een oceaan. Is er nu niemand van die formaat? zo´n vraag zou beledigend zijn. Er zijn werken die op deze waarden zijn gericht. Er zijn ook goeie vertolkers van dengbej. Delil Dilaner heeft een ziel van Dengbej en ik luister met bewondering er na. Er zijn bepaalde liederen die hij heel goed vertolkt. Bijvoorbeeld in Cizre vertolken de vrouwen authentiek dengbej liederen. In elke huis in Van waar je gaat vertolken de vrouwen erg mooi de liederen van dengbej. Bij de vrouwen in Cizre voel ik mij niet zo goed getalenteerd.
Zijn er voorbereidingen voor een nieuw album? Als die er zijn is het dan in het zelfde stijl?
Ja, die is er maar u zult de vrouw vinden in de album. Soms denk ik dat ik veel vrouwelijke trekken componeer. Het gaat van zelf bij iedere album. Ik denk dat u altijd vrouwelijke trekjes zult vinden in mijn albums. Elke album heeft zijn eigen stijl en sfeer. Bij elke nieuwe album zijn projecten en die moeten er ook zijn. Elke jaar heb je een doel, volgens omstandigheden bereid je projecten voor of je krijgt een andere kijk op de afgelopen jaren. Gevoelsmatig verander je en de sfeer verandert ook. Je hebt meer ervaring, je kijkt anders naar de toekomst en zo bereid je je projecten voor. Om al deze te bereiken doe je het stap voor stap. Om het goede goed onder de knie te krijgen, moet je veel en serieus bezig zijn met het onderzoeken. Als een popartiest kan ik zeggen dat ik voortdurend aan het onderzoeken ben. Mijn albums moeten op al deze punten wat we besproken hebben en in zijn geheel worden beoordeeld. Alles wat we hebben beleefd en mee gemaakt vind je in mijn albums, onze leed, vreugde en het verenigen van onze hoop zijn gecomponeerd in mijn liederen.
ŞEMSE GÜLLÜ
